Leven - zenwandelen.nl

De trap naar innerlijke kracht

“Neem ik de lift of de trap?” Je hebt haast en je wilt niet bezweet en buiten adem je meeting ingaan. Maar dat hoeft ook niet. Sterker nog: het nemen van de trap kan juist een goede voorbereiding zijn.

Het nemen van de trap lijkt misschien een eenvoudige taak, maar het kan snel een uitdagende oefening worden als je bewust kiest voor een rustig tempo.

De trap als uitdaging: een Zen benadering

In onze dagelijkse race tegen de klok hebben we zelden de tijd om stil te staan en aandacht te schenken aan de eenvoudige handelingen die we dagelijks uitvoeren. Een van deze alledaagse handelingen is het nemen van de trap. Maar neem dan de trap naar innerlijke kracht. Het lijkt misschien triviaal, maar als we het benaderen vanuit een Zen-perspectief, kunnen we dieper inzicht krijgen in hoe we de kracht van langzame, diepe buikademhaling kunnen benutten.

In onze dagelijkse hectische levensstijl wordt het gemak van de lift vaak verkozen boven de trap. Het lijkt misschien sneller en efficiënter, maar als je de tijd neemt om de trap te nemen in een rustig tempo en diep adem te halen, zul je ontdekken dat er verborgen voordelen zijn voor zowel je fysieke gezondheid als mentale welzijn.

Het nemen van de trap naar innerlijke kracht lijkt misschien een eenvoudige taak, maar het kan snel een uitdagende oefening worden als je bewust kiest voor een rustig tempo. Het is een geweldige manier om je cardiovasculaire systeem te stimuleren en je spieren te versterken. In plaats van haastig de treden te beklimmen, probeer bewust elke stap te zetten en je bewegingen te synchroniseren met je ademhaling.

De trap als metafoor van het Leven

Je kunt je de trap voorstellen als een metafoor voor het levenspad dat we bewandelen. Vaak haasten we ons door het leven, rennen we van de ene taak naar de andere zonder aandacht te schenken aan het heden. In de drukte van het moderne bestaan vergeten we soms dat elke stap die we zetten een kans biedt om te vertragen en opnieuw contact te maken met onszelf.

Het belang van bewust tempo

Als luchtmachtofficier leerde ik hoe cruciaal teamwork is. De harmonie in een team hangt af van de nauwkeurigheid en synchronisatie van elke activiteit. Zo geldt het ook voor ons individuele leven. Door de trap in een rustig tempo te nemen, geven we onszelf de gelegenheid om bewust te zijn van elke stap. Dit langzame tempo stelt ons in staat om te reageren op veranderingen en obstakels met gratie en kalmte, net zoals een goed gecoördineerde eenheid in actie. Leer jezelf aan om al je bewegingen af te stemmen op het tempo van je ademhaling. Je kunt dat beginnen te doen bij lopen en vooral traplopen.

Diepe buikademhaling als bron van energie

De Yoga-wetenschap leert dat onze ademhaling onze bron van levensenergie is. Vaak ademen we oppervlakkig en zit de adem hoog; we nemen niet de tijd om diep in onze buik te ademen. Tijdens het beklimmen van de trap kunnen we deze gelegenheid aangrijpen om onze ademhaling te verdiepen. Adem in door de neus, voel de lucht in je buik stromen en adem langzaam uit door de mond. Dit brengt niet alleen rust in je geest, maar voorziet je lichaam ook van de broodnodige zuurstof en energie.

Het samenspel van lichaam en geest

Vanuit mijn werk als software consultant begrijp ik het belang van een goed functionerend systeem. Ons lichaam en onze geest vormen samen een complex systeem. Door de trap te nemen met een langzame, diepe buikademhaling, brengen we alle elementen van dit systeem in harmonie. Dit samenspel versterkt onze focus en veerkracht, waardoor we beter kunnen omgaan met de uitdagingen die het leven ons biedt.

Diepe buikademhaling: de kracht van Hara

Het geheim achter deze trage en doordachte aanpak ligt in je ademhaling. Diepe buikademhaling is een techniek die al eeuwenlang wordt gebruikt in Yoga en Zen. Deze diepe buikademhaling wordt ook wel de hara-adem genoemd, naar het Hara-punt dat diep in de onderbuik ligt. In Zen wordt de adem naar de buik gebracht, simpel door de aandacht in de buik te houden; de adem volgt de aandacht. Het Hara-punt is geen fysiek aanwijsbare plek in het lichaam, maar ergens in de onderbuik is een plaats voelbaar waar de adem begint en eindigt. Hier komt de levenskracht bij elke inademing het lichaam binnen en verlevendigt alle niveaus van je wezen.

De methode toepassen

Hier is hoe je het kunt toepassen tijdens het traplopen:

Begin met bewustwording: Voordat je de trap opgaat, neem een moment om jezelf bewust te worden van je ademhaling. Adem diep in door je neus en voel hoe je buik zich vult met lucht. Houdt de aandacht de hele tijd in de onderbuik.
Zet de eerste stap: Start met rustig de trap te beklimmen terwijl je inademt. Laat je ademhaling langzaam en diep zijn en adem langzaam uit naar de buik. Focus op het uitzetten van je buik bij elke inademing.
Bewust bewegen: Zet elke stap bewust en langzaam, terwijl je rustig en bewust in- en uitademt. Laat je ademhaling het ritme van je bewegingen bepalen.
Blijf gefocust: Geef niet toe aan afleidende gedachten. Er zijn vast heel belangrijke dingen waaraan je moet denken, maar zet die even in de wacht (ja, je kunt een gedachte in de wachtkamer zetten!). Concentreer je op je ademhaling en de beweging van je lichaam. Voel de kracht in je buik en benen.
Boven aangekomen: Wanneer je de top bereikt, haal dan een paar keer diep adem, trek de schouders daarbij wat naar achteren en voel hoe de stress en spanning wegsmelten. Je zult verfrist en gecentreerd voelen.

Voordelen voor geest en lichaam

Het nemen van de trap op deze manier heeft vele voordelen:

Versterkte spieren: Het langzame tempo en de diepe ademhaling activeren je spieren effectiever dan snel traplopen.
Stressvermindering: Diepe ademhaling kalmeert je geest en vermindert stress.
Cardiovasculaire gezondheid: Het stimuleert en versterkt je hart en verbetert de cardiovasculaire gezondheid. Door de innige samenwerking tussen hart en longen maakt een rustige ademhaling vanzelf ook het hart rustig.
Bewuste gewoonte: Het kweken van het bewustzijn van je ademhaling kan je helpen om bewuster te leven, niet alleen tijdens het traplopen, maar gedurende de hele dag.
Versterkt ademapparaat en meer bewuste ademhaling. Dus je hele ademhaling zal er baat bij hebben; ook gedurende de rest van je activiteiten.
Betere stofwisseling. De verdiepte en rustige, bewuste ademhaling zorgt niet alleen voor een betere doorbloeding van de organen, maar masseert deze ook. Hierdoor wordt de stofwisseling geïntensiveerd, wat de algehele gezondheid ten goede komt.

Conclusie

De volgende keer dat je een trap tegenkomt, in plaats van de lift te kiezen als de gemakkelijke weg, nodig ik je uit om het te benaderen als een kans om je fysieke en mentale kracht op te bouwen door te vertragen, dieper te ademen en zo je innerlijke kracht te ontdekken. Je neemt de trap naar innerlijke kracht; het rustige tempo en de diepe buikademhaling zullen niet alleen je lichaam versterken, maar ook je geest ontspannen en verfrissen. Het is een eenvoudige verandering in je dagelijkse routine die een grote impact kan hebben op je algehele welzijn.

Voor leiders, managers en ondernemers is het van vitaal belang om in balans te blijven en met helderheid van geest te handelen. De trap kan dienen als een eenvoudige herinnering aan de kracht van langzaam en bewust leven, een waardevolle les die we kunnen toepassen in al onze zakelijke en persoonlijke ondernemingen.

Dus, volgende keer als je voor de keuze staat, neem de trap naar innerlijke kracht en adem diep de kracht in, in de onderbuik.

Werken en Leven zijn één

Je werkt ‘voor de baas’ en om geld te verdienen. Maar doe je wel het werk wat je wílt doen? Is jouw werk van jou? Is de tijd van jouw leven die je werkt wel goed besteed? Kan je jouw ei kwijt? Wordt je gehoord? Kan je zelf ontplooien? Heb je eigen verantwoordelijkheid?

De inrichting van jouw leven

Als je voor een werkgever werkt, dan is een leuk deel van jouw dag ‘voor de baas’. Je werkt – even globaal gesproken – om geld te verdienen, zodat je kunt wonen, jezelf en je gezin in leven kunt houden, nog wat leuke dingen kunt doen in ‘je vrije tijd’ en wat op kunt bouwen voor later. Uit deze globale opsomming blijkt hoe beperkt onze kijk op het leven eigenlijk is. En waar leven we voor?…

Als je puur vanuit jouw eigen perspectief naar jouw leven kijkt, hoe je het hebt ingericht, hoe jij je tijd indeelt, waar jouw prioriteiten liggen, welke zijn dan die zaken waar jij zelf vat op hebt? En welke activiteiten worden door anderen of door omstandigheden bepaald? Doe je wel de dingen die je echt wílt doen? Heb je wel de mensen om je heen, die jij om je heen wílt hebben? Doe je wel het werk dat je wilt doen? Dat laatste, daar gaan we het nu over hebben. De kernvraag is: is jouw werk van jou?

Je werk is Jouw Werk

Sta er even bij stil hoeveel tijd jij aan je werk besteedt. In uren en dan in een percentage van je weektijd: 50%, 33%, 25%? Hoeveel? En kijk nu eens of je tevreden bent met het werk dat je doet. Of je tevreden bent met de baas waarvoor je werkt. Of je lekker zit tussen de collega’s waarmee je samen werkt? Zie je dingen op je werk die anders – beter – kunnen, maar kan je jouw ei daarover niet kwijt? Wordt je gehoord of wordt je niet gehoord? Heb je voldoende ruimte gekregen om je eigen verantwoordelijkheid te nemen?

Kijk in de spiegel en vraag jezelf af of je werkelijk tevreden bent met het werk dat je doet en of je graag naar je werk gaat. Als dat niet zo is, als je met moeite je bed uit komt en met tegenzin, hoe licht ook, naar je werk gaat, moet je je goed afvragen waar je mee bezig bent. Want een ding is zeker: als de tijd die jij op je werk doorbrengt jou geen vervulling geeft, dan is dat deel van jouw leven verloren tijd. Laat goed tot je doordringen dat het JOUW werk is. Significant deel van JOUW leven!

Je werk is Je Leven

Dat moet je goed beseffen: jouw werk is jouw leven. De tijd die jij ‘voor de baas’ werkt, is tijd van jouw leven. Jouw leven! Besef dat goed – laat het diep in je doordringen. Misschien zeg je: “Ja, maar dat wist ik al.” Maar in de achtergrond van je verstand iets weten, of iets heel bewust beseffen, dat is een wereld van verschil!

Al die uren op een dag, in een week, dat je voor je werkgever aan de gang bent, is jouw tijd. Wanneer je bewust vanuit dat besef gaat leven en met die instelling aan het werk gaat, krijgt je werk een andere lading en je leven krijgt meer vervulling. Want je zult merken dat jij in jouw werk aan de gang blijft jezelf te ontplooien. een opdracht of verzoek om iets te doen, zal je eerder oppakken als een kans of een uitdaging, dan een verplichting. En als je aan de gang gaat met een vakgerichte cursus of opleiding, zal je dat eerder doen omdat je jezelf op dat gebied wilt ontwikkelen, dan om dat certificaat te halen voor je carrière of cv. Sterker nog: het kan zomaar zijn dat je carrière je opeens niet meer interesseert. Je kunt zomaar tot de ontdekking komen dat dat een hoop opgeblazen lucht is, waar je helemaal niet echt gelukkig van wordt. En daar gaat het tenslotte om: gelukkig zijn!

De ziel zelf is onafhankelijk geluk

Het eerste, meest essentiële kenmerk van je zelf is puur geluk (eng: ‘bliss’) dat bestaat op zich zelf zonder afhankelijk te zijn van of opgewekt te worden door externe factoren. Als je hier over nadenkt is het niet moeilijk te begrijpen dat onafhankelijk geluk altijd aanwezig is en ten allen tijde opgeroepen of aangeraakt kan worden.

De afwezigheid van geluk

Weet je het van jezelf als je ongelukkig bent? Weet je het van jezelf als je niet gelukkig bent? Kijk eens goed naar jezelf. En kijk eens heel goed naar de mensen om je heen. Kan je zien of iemand ongelukkig is? Kan je zien of iemand gelukkig is? Kan je de afwezigheid van geluk zien? Mensen hebben zelf niet door dat ze niet gelukkig zijn. Niet ongelukkig, maar gewoon niet gelukkig… en dat is een wereld van verschil. Het geluk is afwezig; er is gewoonweg geen geluk. Hoe komt dat?

Geluk versus genot

De wijzen uit het Oosten leren ons altijd al om ons niet te hechten aan de genietingen van de zintuigen. Hetgeen in het Westen steevast verkeerd begrepen wordt als zou je niets meer mogen, vooral niet genieten. Maar er wordt gezegd je niet te hechten aan het genot, noch aan de voorwerpen van genot. En ook geen afkeer te hebben van het tegengestelde. Gelijkmoedigheid is de eerste stap op de Weg. Inayat Khan zegt in zijn boek De Alchemie van het Geluk: “Heden ten dage verwarren wij geluk met genot of tevredenheid, maar dat is slechts een illusie, een afschaduwing van geluk; en in deze zinsbegoocheling kan de mens zijn hele leven doorbrengen, zoekend naar genot zonder ooit bevrediging te vinden…” en: “Elk genot lijkt van buiten op geluk; het belooft geluk, want het is de afschaduwing van geluk…”. Zoals de grote Shankara zegt: “Water neemt de vorm aan van golven, schuim en nevel.” Het water staat voor het pure geluk en het schuim, de golven en de wolken staan voor blijdschap, vreugde en genot.

Genot

Genot wordt ervaren door de zintuigen. Het heeft altijd te maken met een vibratie die van buiten via de zintuigen jouw wezen binnenkomt en op een van de niveaus een gevoel van behagen geeft. Shankara zegt hierover: “Het ik is het zelfbewustzijn dat zich met het lichaam vereenzelvigd. Het gevoelsleven richt zich hierdoor op het aangename.”

Blijdschap

Blijdschap is een hoedanigheid van het gevoelslichaam. Het kan gepaard gaan met een ervaring in het mentale lichaam, zoals begrijpen of inzicht. Maar uiteindelijk is het een ervaring in het gevoelslichaam, een emotie, die zich uitbundig of ingetogen manifesteert als een reactie op een ervaring van een uitwendige gebeurtenis.

Vreugde

Smart en vreugde gaan hand in zoals alle hoedanigheden in de objectieve wereld.

Geluk

“Voorwerpen welke een aangename ervaring veroorzaken stemmen het ik gelukkig. Onaangename ervaringen stemmen het ik ongelukkig. Vreugde en smart behoren de individualiteit toe, niet Atman. Deze is voortdurend hoogste zaligheid.”

– Shankara.

Het verlangen naar geluk

Elk mens verlangt continu naar geluk en is continu bezig met de vervulling van dat verlangen, “…want diep in de mens leeft het verlangen naar het ware geluk…”. “Geluk is uw eigen wezen, uw eigen zelf, dat zelf dat het kostbaarste van het leven is. Alle godsdiensten, alle filosofische systemen hebben in verschillende vormen de mens onderwezen hoe het te vinden op het pad van de godsdienst of op de weg van de mystiek; en alle wijzen hebben in een of andere vorm een methode gegeven waarmee het individu dat geluk kan vinden waar zijn ziel naar zoekt.” (Hazrat Inayat Khan: De alchemie van het Geluk).

Je bent

De mens bestaat uit een onzichtbaar (abstract) bestanddeel, zijn essentie en een zichtbaar (concreet) bestanddeel, zijn persoonlijkheid.

De persoonlijkheid bevat alle eigenschappen die in dit leven aan hem zijn toegevoegd door opvoeding, onderwijs, maatschappij, religie en cultuur; deze bestaan voornamelijk uit opvattingen, meningen, kennis, voor- en tegenkeuren en reactiegewoonten.

De essentie bevat alles waarmee hij geboren is, zijn aangeboren talenten, zijn karakter, zijn aanleg en affiniteit. De essentie is beter bekend als ‘de ziel’. Dat is wat de mens in diepste wezen werkelijk IS. De ziel is niet iets dat je hebt, zoals iets wat in je binnenzak zit, maar dat wat je bent. Dat wat je hebt ligt als lagen daaromheen zoals de schillen van een ui. Je bent de ziel zelf en je hebt een lichaam, een denkvermogen, levenskracht, adem, emoties, enzovoorts.

De ziel, de essentie

Atman

“De ziel wordt in het Sanskriet -in de Vedanta terminologie – Atman genoemd, wat geluk of gelukzaligheid zelf betekent. Daarmee is gelukzaligheid niet een attribuut van de ziel, maar de ziel zelf is geluk.” (Inayat Khan)

De goddelijke vonk

Het religieuze is eeuwen geleden al door de kerken uit de godsdiensten verbannen. Maar het vindt daarbuiten nieuwe vorm: vrij en creatief. De centrale boodschap van alle religies is dat we in wezen goddelijk zijn. Dat de kern van ons wezen een deeltje licht is van het grote licht van God. De goddelijke vonk wordt het wel genoemd. En diverse esoterische ‘scholen’ in allerlei tradities hadden tot doel de mens de weg terug te wijzen naar zijn ware zelf, God in zichzelf te vinden. Vanuit je ziel leven, in je kracht staan, zijn uitdrukkingen die in die richting wijzen. Geen enkele Profeet of Geestelijk Leider was er op uit een godsdienst te stichten; dat maakten degenen die na hen kwamen ervan.

Het psychische centrum

Een meer wetenschappelijke term voor de ziel is ‘het psychisch centrum’. Het is datgene in de mens dat ervaringen beleeft en door deze ervaringen steeds bewuster wordt. In het grote handboek over Bewustzijn van Satprem staat te lezen: “Vreugde en liefde zijn de eerste manifestaties van het psychische – een vreugde die ontzaglijk intens en machtig kan zijn, maar zonder geëxalteerdheid – rustig en diep als de zee – en zonder object. De psychische vreugde heeft niets nodig om te zijn, zij Is; zelfs in de diepte van een gevangenis is zij aanwezig, want zij is een toestand, geen gevoel; zij is als een rivier die voortstroomt en die vrolijk is, waar ze maar voorbij komt, over modder en rotsen, in vlakten en bergen.” (Satprem: Sri Aurobindo of het avontuur van het bewustzijn). Zij is een toestand, geen gevoel. Dat is het essentiële hierin. Meestal wanneer mensen over geluk spreken, gaat het over een gevoel. Maar genot, plezier, blijdschap, dat zijn gevoelens. Ze komen en gaan en zijn afhankelijk van een ervaring, een gebeurtenis, een situatie, een relatie. Het ware geluk is onafhankelijk geluk.

Onafhankelijk geluk

Het eerste, meeste essentiële kenmerk van de ziel, dat je direct ervaart wanneer je de ziel zelf ervaart, is puur geluk dat bestaat op zich zelf zonder afhankelijk te zijn van of opgewekt te worden door externe factoren. Het is makkelijk te begrijpen dat onafhankelijk geluk altijd in ieder mens aanwezig is en ten allen tijde opgeroepen of aangeraakt kan worden.

Als er over geluk gesproken wordt, kan er onderscheid gemaakt worden tussen onafhankelijk geluk en het geluk dat afhangt van externe factoren zoals relaties, bezit, omstandigheden. De eerste vorm is blijvend en de tweede vorm komt en gaat en brengt de mens voortdurend in beroering. Wie ‘in zijn ziel leeft’ is altijd gelukkig, zelfs als de omstandigheden het tegendeel zouden doen verwachten. Onafhankelijk geluk spettert niet, maar straalt. Het straalt uit iemands ogen, van zijn voorhoofd en uit zijn hart. Omdat het nooit van externe factoren afhankelijk is zoals dat gewone, alledaagse geluk dat maar komt en gaat en eigenlijk nooit écht is en geen vervulling geeft, is onafhankelijk geluk blijvend, eeuwig en onvergankelijk.

Wanneer je nadenkt over Onafhankelijk Geluk, dan kan je snel komen tot het inzicht dat dit er altijd moet zijn en dat het overal bestaat. Anders zou het ergens van afhankelijk zijn. En dus kan het niet anders of het is al in jezelf aanwezig.

Drie factoren

En hoewel we spreken van Onafhankelijk Geluk, dus geluk dat altijd in je aanwezig is en dat geen externe factoren nodig heeft, kunnen er drie factoren worden genoemd die als het ware de verbinding vormen tussen jouw innerlijk geluk, jouw innerlijke zelf, en de externe wereld. Deze drie existentiële factoren samengebundeld gaan over de zin van jouw bestaan, de reden waarom je op aarde bent, waarom je leeft, jouw missie zogezegd.

“Ons grootste probleem is om zingeving in ons leven te ontdekken. De zoektocht naar zingeving valt uiteen in drie categorieën:

dat onze activiteiten en acties ons voldoening geven; we bereiken zinvolle resultaten;
het ontvouwen van de latente mogelijkheden van ons wezen; de grootste wanhoop is het onvermogen om te worden wat men gehoopt had te worden;
het verlangen om te begrijpen waarom dingen gebeuren zoals ze gebeuren; het doet de ziel veel verdriet om te worden onderworpen aan situaties die je niet begrijpt, of om de zin van het hele leven niet te kunnen zien.”
(- Vilayat Inayat Khan)

Drie factoren die behulpzaam zijn op de weg naar binnen, naar geluk: het bereiken van resultaten door zinvol bezig te zijn, groeien door het ontplooien van je aangeboren talenten en als derde begrijpen waarom dingen gebeuren zoals ze gebeuren. Wanneer je voor jezelf deze drie als levenskompas toepast, zul je soepeler en vloeiender de koers gaan die bij jou past. Als je dan besluit om van koers te veranderen, dan neem je dat besluit vanuit je ziel, het versterkt je geluksbeleving en je blijft bij je Zelf.

Bronnen ter inspiratie en inzicht:

Inayat Khan – De Alchemie ben het Geluk (uitg. Panta Rhei, via Bol.com)

Sri Shankara – Diadeem van Wijsheid (oorspronkelijk via uitg. Ankh-Hermes), nu De Rede als Bekroning (uitg. Villa Sophia, via Bol.com)

Merijn Ruis – Over geluk (blije spreker over geluk, maar hij bedoelt blijdschap: merijnruis.nl)

Aanrader voor wie zich innerlijk wil ontwikkelen en in het dagelijks leven zijn bewustzijn wil leren kennen en uitbreiden:
Satprem – Sri Aurobindo of het avontuur van het bewustzijn (uitg. Sigma, daarvoor Ankh-Hermes, via Bol.com)

Zen Mind

Je denken is soms helder, soms lijkt het niet te werken. Hoeveel van die gedachten zijn er écht van jezelf? Hoe vaak bepaal jij zelf waaraan je denkt? Als je er vat op wilt krijgen dan moet je beginnen met naar jezelf te kijken.

“Aan de oppervlakte van je wezen is slechts wat deining.

Feitelijk gebeurt er niet veel en wat er gebeurt heeft geen diepgang.

Daal af in de diepte van je wezen.

En daar vind je stabiliteit, diepgang en zekerheid.”

– Siddhartha

“Alles Goed?”

Vind je het leven leuk? Of ervaar je het als een tranendal? Misschien wisselen jouw ideeën over hoe het leven is elkaar voortdurend af. Je bent blij. Je bent verdrietig. Je verheugt je. Je bent teleurgesteld. Je bent vrolijk. Je bent boos. Je bent begripvol. Je bent jaloers… En ga zo maar door. Je vind een besluit van je regering terecht of onjuist. Je bent het niet eens met een beslissing van je baas. Je hebt gedoe met een buur. Je financiën baren je zorgen. Waar moet je heen op vakantie?…

Je denkt na over een bepaald probleem, maar je komt er niet uit. Je denken is soms helder, soms lijkt het niet te werken. Je voelt je zus of zo, maar nooit helemaal dát.

De golven van het bestaan

Sta er eens bij stil hoeveel gedachten je op een dag hebt, waar je je allemaal in je denken mee bezig houdt. En hoeveel emoties er op een dag in je oprijzen. En wat voor reacties al die emoties en gedachten vervolgens in je oproepen.

Hoeveel van die gedachten zijn er écht van jezelf? Hoe vaak bepaal jij zelf waaraan je denkt? Hoe vaak komen gedachten zomaar ‘vanzelf’ in je op? Hoeveel van die gedachten ontstaan als gevolg van omstandigheden en gebeurtenissen?

Als je er bij stil staat en er goed naar kijkt, dan kun je constateren dat er een hoop gedoe is aan de oppervlakte van je wezen. Een hoop deining – om niets, “Much Ado About Nothing”. En misschien denk je dat die gedachten en emoties zich in jouw innerlijk afspelen, dus in de diepte, maar ik zeg je dat ze slechts golven aan de oppervlakte van je wezen zijn. Je kent je eigen diepte nog niet!

Zelfobservatie

Als je vat wilt krijgen op jouw leven, dan moet je beginnen met naar jezelf te kijken. Zelfobservatie is de sleutel tot zelfkennis. Want vat krijgen op je leven kan alleen als je vat hebt op jezelf. Zelfobservatie oefen je allereerst in stilte en pas je daarna toe in het dagelijks leven. Integrale Yoga dankt onder meer daaraan haar naam.

Voordat je in stilte gaat zitten om jezelf te observeren, laat je even de dagelijkse turbulentie in jezelf tot rust komen. Doe wat yoga-houdingen die de spanning in het lichaam loslaten, waardoor je adem zich herstelt en je denken tot rust komt. Dan is het makkelijker om in de stilte van jezelf af te dalen. Ga daarna ontspannen zitten of liggen en sluit je ogen met alleen het voornemen van binnen wakker te blijven. Zodra je je ogen hebt gesloten, is het enige dat je doet: waarnemen. Niets meer en niets minder. Er valt op dit moment verder ook niets te doen. Neem jezelf waar, neem waar wat er in je gebeurt. Zonder oordeel, zonder woorden, zonder reacties en zonder reacties te onderdrukken (!), zonder ook maar iets te willen veranderen. Alleen maar waarnemen. De onrust in je lichaam en de houding ervan. Gedachten die langskomen en je reacties daarop. Je ademhaling en hoe die verandert. Alleen maar waarnemen. Begin met vijftien tot twintig minuten. Zet geen wekker, maar stel jezelf erop in; dat kan je makkelijk.

Naar de stilte

Zelfobservatie is het begin van meditatie. Maar je gaat je niet met leren mediteren bezighouden. Meditatie ontstaat vanzelf als je deze weg inslaat en voortgaat. Begin gewoon. Ga zitten en sluit je ogen en merk op wat er gebeurt. Dat is alles! Na een tijdje ga je ervaren dat je vanuit een wat diepere positie in jezelf naar alles kijkt. Je zult al gauw tot de ontdekking komen dat al je gewaarwordingen van lichaam, gevoelens en gedachten zich aan de oppervlakte afspelen. Terwijl je alleen maar stilletjes blijft observeren merk je soms opeens dat je jezelf beseft als de waarnemer van die verschijnselen – dat jij er van gescheiden bent. En je zult zien dat gedachten vanzelf komen en gaan zonder dat jij ‘ergens aan denkt’. Waar komen ze vandaan? Waar gaan ze heen? Je zult het wel zien.

En soms merk je kleine overgangen in je bewustzijn, kleine schokjes, soms net of je valt. Misschien ken je het wel van de momenten kort voordat je in slaap valt; ook daar komen die schokjes wel eens voor. En dan vind je jezelf weer terug, iets helderder, iets verder van de objecten van je waarneming vandaan. En opeens is het stil. En volkomen transparant. Gedachten, het lichaam, geluiden van buiten… niets stoort, alles is een harmonieus geheel. En jij bent dat. Je blijft stil, zonder reactie, en je blijft observeren.

Terug naar vandaag

Dan komt er een moment dat je weer naar de oppervlakte terugkomt en je ogen opent. De ‘realiteit’ van het dagelijks leven is er weer. Je verplichtingen roepen weer. Maar wacht nog even, sta niet meteen op. Blijf met je ogen open nog even zitten of liggen en houdt dit gevoel vast. Doe dat steeds weer als je dit gedaan hebt. Waarom? Het zorgt ervoor dat je in de hectiek van je dagelijks leven in staat zult zijn dit bewustzijn, dit gevoel, in jezelf op te roepen. Steeds vaker, steeds makkelijker. En het zorgt dat je elke keer wanneer je met je ogen dicht gaat zitten, steeds makkelijker naar de stilte in jezelf kunt gaan.

Op de toepassing in het dagelijks leven zullen we later nog eens dieper ingaan.

Steeds weer beginnen

Wanneer je de volgende keer weer gaat zitten, lees dan dit bovenstaande nog eens door en begin dan alsof het de eerste keer is. Zonder enige verwachting, zonder iets te willen bereiken, zonder de toestand van de vorige keer terug te willen, zonder verlangen. Gewoon gaan zitten of liggen met de instelling vanbinnen wakker te blijven. Observeer jezelf – niets meer dan dat. En ik wens je geen succes, want dat bestaat hier niet. Laat de oppervlakte los, laat jezelf los, blijf wakker en neem waar wat er gebeurt. Steeds weer beginnen met wat in Zen ‘beginners-mind’ heet.

Depressie als vriend

Een vriend is iemand met wie je door de duisternis kunt lopen en van wie je veel kunt leren.

“Mensen zeggen altijd dat je moet vechten tegen je depressie. Maar ik heb het gevoel dat wanneer je iets als je vijand ziet, je het alleen maar sterker maakt. Het werkt eigenlijk net als een boemerang. Je smijt het weg, maar het komt net zo hard weer terug. Misschien kan je proberen vrienden te worden met je depressie. Een vriend is iemand met wie je door de duisternis kunt lopen en van wie je veel kunt leren. Maar je weet ook dat jullie twee verschillende mensen zijn – jij en je vriend. Jij bent niet je depressie. Jij bent veel meer dan alleen hoe je stemming is vandaag of morgen.”

( – Elif Shafak, schrijfster)